Historische trolleybussen. 75 jaar trolley in Arnhem!

Arnhem is dé trolleystad van Nederland, en dat al 75 jaar! De iconische trolleylijnen zijn niet weg te denken uit het straatbeeld. Stap in de oudste trolleybus uit 1949 of de allernieuwste, en geniet van een gratis rit langs de mooiste monumenten in Arnhem en Oosterbeek. Ervaar de unieke charme van de trolley in Arnhem en omgeving bij deze bijzondere samenwerking van de Open Monumentendagcomités Renkum en Arnhem!

• Reserveer voor een rit met de historische 101 van Arnhem Centraal naar Oosterbeek
• Reserveer voor een rit met de historische 101 van d’Oude Herbergh Oosterbeek naar Arnhem
  
• Reserveer voor een rit met de historische 101 van Arnhem Centraal naar Arnhem Centraal
  

De trolleybus in Nederland

In Nederland hebben trolleybussen maar op enkele plaatsen gereden. In Groningen van 1927 tot 1965 en in Nijmegen van 1951 tot 1969. Verder had alleen Arnhem trolleys. Plannen in andere steden voor de invoering van de trolley zijn nooit uitgevoerd. En Arnhem is de enige stad waar de trolleybussen nog steeds rijden. Ze zijn zo kenmerkend voor de stad en de omliggende plaatsen dat de leus ‘Arnhem (blijft) Trolleystad’ nog steeds op sommige bussen staat.

Trolley 2.0

De trolley blijkt om zijn geruisloosheid en geringe milieubelasting actueler dan ooit. Bovendien heeft de trolley de laatste jaren een upgrade ondergaan. De nieuwste bussen hebben een accu die tijdens de rit onder een bovenleiding wordt opgeladen, waardoor die een gedeelte van het traject zonder bovenleiding kan rijden.
Het trolleynetwerk kan als stedelijk verlengsnoer dwars door de stad ook gebruikt worden voor het eenvoudig opladen van ander elektrisch vervoer. Door deze grote voordelen komen er in Europese steden steeds meer trolleynetwerken bij.

Invoering trolleybus in Arnhem

Al vóór de Tweede Wereldoorlog waren er ideeën voor de invoering van de trolleybus in Arnhem. De directeur van het het Arnhemse trambedrijf vond de trolleybus namelijk het perfecte vervoermiddel voor middelgrote steden. Maar na de Tweede Wereldoorlog waren de verwoestingen door de bombardementen van de tramremise en bijna al het trammaterieel in september 1944 de doorslaggevende reden voor de komst van de trolley. Het voorstel om over te stappen op het trolleynetwerk kreeg in 1946 daarom grote instemming van de gemeenteraad.

Bouw trolleynetwerk

In de daaropvolgende jaren werd hard gewerkt aan het opzetten van een trolleynetwerk. Een Zwitserse firma installeerde betonnen masten en bovenleidingen, en in 1948 begon de bouw van een garage aan de Westervoortsedijk.
De eerste serie van 36 trolleybussen is in 1949/1950 gefabriceerd. De bussen kregen een opeenvolgend nummer, van 101 tot en met 136. De eerste bus – de 101 – maakte in mei 1949 al proefritten en was aanwezig bij de opening van de eerste trolleylijn op 5 september 1949. De 101 bleef vele jaren in rijden, tot hij op 25 juni 1972 buiten dienst werd gesteld.

Restauratie 101

De 101 stond daarna ruim tien jaar onder dekzeilen in de tuin van een particulier. In 1982 besloot een groep medewerkers van het Arnhemse vervoerbedrijf (GVA) om trolley 101 volledig te restaureren en weer rijvaardig te maken. Dit lukte met steun van het GVA en in mei 1984 reed de gerestaureerde 101 weer zijn eerste ritten. Sindsdien wordt de trolley bij speciale gelegenheden ingezet op het trolleynetwerk in Arnhem.

Rijnlijn

Vanaf 12 mei 2024 rijden op de Rijnlijn van Arnhem naar Wageningen de allernieuwste bussen van het type Solaris Trollino 18 Metrostyle. Deze bussen zijn in 2023-2024 voor Hermes/Connexxion gebouwd. De trolleybussen rijden van Arnhem tot Oosterbeek aan de bovenleiding en daarna door op de accu naar Wageningen. Die is tijdens de rit aan de bovenleiding opgeladen.

Foto’s: Ton Coebergh

 

Op zaterdag 14 en zondag 15 september rijden de eerste en de allerlaatste trolleybus gratis door Arnhem en Oosterbeek. De eerste trolleybus is de 101 uit 1949 en de laatste, die pas enkele maanden rijdt, is de Solaris Trollino 18 met busnummer 5284.
De busreizigers kunnen onderweg bij verschillende haltes uitstappen om monumenten te bekijken. Instappen kan bij de historische trolley 101 alleen op Arnhem Centraal (naar 2 richtingen) en in Oosterbeek bij d’Oude Herbergh.

Trolleybus 101

De route van de trolley 101 is verdeeld in drie trajecten: het eerst traject loopt van station Arnhem Centraal over de Utrechtseweg naar de keerlus bij d’Oude Herberg in Oosterbeek. Daarna rijdt de bus terug over de Utrechtseweg naar Arnhem Centraal, het tweede traject. Vervolgens vertrekt de trolley voor het derde traject van Arnhem Centraal langs de singels en via de John Frostbrug en Malburgen over de Nelson Mandelabrug weer naar het eindpunt Arnhem Centraal. Voor een rit met de 101 is reserveren verplicht (vanaf 7 september).
Vanaf d’Oude Herberg kun je verder met de gratis buurtbus van Breng voor een rondje langs meer monumenten in Gemeente Renkum. Voor het programma in Renkum kijk op hetverhaalvanrenkum.nl

Zowel zaterdag als zondag rijdt trolleybus 101 vijf keer. De eerste vertrekt vanaf Centraal om 10:10 uur, de laatste om 15:55 uur.

Solaris – trolleybus 5284

De route van de Solaris loopt van station Arnhem Centraal over de Nelson Mandelabrug en via de Gelderse Rooslaan tot Kronenburg, waarna de Solaris op de accu naar Elden rijdt en vervolgens via de Burgemeester Matsersingel naar Kronenburg gaat. Daar wordt de bus weer aan de bovenleiding gekoppeld en rijdt die door via de John Frostbrug, Johan de Wittlaan, Over het Lange Water door Presikhaaf tot het eindpunt lijn 5 Cannenburglaan, waar de bus via de singels terugkeert naar Arnhem Centraal.